Αλλαγές Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (Ν. 5221/2025 – ΚΠολΔ)

Οι αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με τον Ν. 5221/2025: Οι Σημαντικές Αλλαγές

Ο Ν. 5221/2025 (ΦΕΚ Α΄133/28.7.2025) εισάγει εκτεταμένες αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (ΚΠολΔ).

Ο νόμος δομείται σε τρία μέρη:

• Μέρος Α΄: τροποποιήσεις στον ΚΠολΔ και νέες ρυθμίσεις για τη δημοσίευση διαθηκών.

• Μέρος Β΄: μέτρα για την ανακατανομή και τον ταχύτερο επαναπροσδιορισμό ανακοπών κατά της αναγκαστικής εκτέλεσης.

• Μέρος Γ΄: οργανωτικές παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη (στελέχωση, χρέωση υποθέσεων, ψηφιακές διαδικασίες).

Στη συνέχεια παρουσιάζονται συνοπτικά οι σημαντικότερες αλλαγές που επηρεάζουν άμεσα τη δικαστηριακή πρακτική.

1. Δωσιδικία – Αρμοδιότητα – Παρέκταση

Η πρώτη ουσιαστική αλλαγή αφορά τη συμφωνία παρέκτασης.
Δεν επιτρέπεται πλέον ρήτρα αποκλειστικής παρέκτασης υπέρ των δικαστηρίων της έδρας ενός νομικού προσώπου όταν συντρέχει δωσιδικία υποκαταστήματος, εφόσον η ρήτρα έχει τεθεί πριν από τη γένεση της διαφοράς.

Η αιτιολογική έκθεση τονίζει ότι μέχρι σήμερα οι ρήτρες παρέκτασης συχνά χρησιμοποιούνταν καταχρηστικά από μεγάλες επιχειρήσεις, αναγκάζοντας τους αντισυμβαλλομένους να δικάζονται σε τόπους μακριά από την έδρα τους. Η ρύθμιση αποκαθιστά την ισορροπία και προστατεύει τον οικονομικά ή διαπραγματευτικά ασθενέστερο διάδικο.

Παράλληλα, διευρύνεται η αρμοδιότητα του πολυμελούς πρωτοδικείου:

• αυξάνεται το όριο αξίας διαφορών από 30.000 € σε 60.000 €,

• αυξάνεται το όριο μισθώματος από 800 € σε 1.000 € για την υπαγωγή σε πολυμελές.

Πρόκειται για ουσιαστική ανακατανομή της δικαστικής ύλης.

2. Επιδόσεις στην αλλοδαπή – Νέο άρθρο 134Α

Η επίδοση σε διαδίκους που κατοικούν στο εξωτερικό αποκτά νέα διάσταση.

Μέχρι σήμερα, αρκούσε η επίδοση στον Εισαγγελέα· στην πράξη, πολλοί αλλοδαποί διάδικοι δεν ενημερώνονταν ποτέ για τη διαδικασία. Το νέο άρθρο 134Α προβλέπει ότι πλέον απαιτείται πραγματική επίδοση στον διάδικο για να θεωρηθεί έγκυρη η διαδικασία.

Εξαίρεση υπάρχει για πράξεις με τακτή προθεσμία (π.χ. κατάθεση αγωγής εντός 30 ημερών): σε αυτές τις περιπτώσεις, για τον αιτούντα η επίδοση στον Εισαγγελέα αρκεί, ώστε να μη χάνεται η προθεσμία.

Επιπλέον, προβλέπεται:

• σαφής περιγραφή των καναλιών διαβίβασης μέσω Υπουργείου Εξωτερικών,

• δυνατότητα επίδοσης σε θυρίδα gov.gr όπου αυτό είναι εφικτό.

Η αιτιολογική έκθεση επισημαίνει ότι έτσι διασφαλίζεται η ουσιαστική άσκηση του δικαιώματος άμυνας και περιορίζεται το ενδεχόμενο ακυρότητας λόγω μη πραγματικής ενημέρωσης.

3. Εξαιρέσεις και πραγματογνώμονες

Οι αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και συγκεκριμένα στα άρθρα 54–55 και 377 έχουν ως στόχο να ενισχύσουν τη διαφάνεια και την αμεροληψία.

• Για αιτήσεις εξαίρεσης κατά δικηγόρων που εκδίδουν πράξεις με βάση τον Κώδικα, αρμόδιος είναι πλέον ο Προϊστάμενος του Πρωτοδικείου της περιφέρειας του Δικηγορικού Συλλόγου τους.

• Υπενθυμίζεται η υποχρέωση δήλωσης λόγων εξαίρεσης από δικαστές, γραμματείς και δικηγόρους.

• Στους πραγματογνώμονες διευκρινίζεται ο χρόνος και ο τρόπος άσκησης αίτησης εξαίρεσης.

4. Νέα προδικασία στην τακτική διαδικασία

Η πιο εκτεταμένη αλλαγή αφορά την τακτική διαδικασία (άρθρα 237 επ.).

Μετά την κατάθεση αγωγής, ορίζεται δικάσιμος σε:

• 6–7 μήνες για το εσωτερικό,

• 9–10 μήνες για το εξωτερικό.

Καθιερώνονται ενοποιημένες προθεσμίες:

• Επίδοση αγωγής: 30 ημέρες.

• Προτάσεις: 90 ημέρες για το εσωτερικό, 120 ημέρες για το εξωτερικό.

• Προσθήκη–αντίκρουση: 15 ημέρες.

Η διαμεσολάβηση δεν αναστέλλει την προθεσμία προτάσεων.

Ο εισηγητής δικαστής, μέσα σε 30 ημέρες από τη χρέωση, μπορεί να εκδώσει διάταξη με την οποία αποφαίνεται για την αοριστία ή για τη μη επίδοση. Ο ενάγων μπορεί να θεραπεύσει την αοριστία με προσθήκη μέχρι 10 ημέρες πριν τη συζήτηση. Αν δεν το πράξει, η υπόθεση διαγράφεται.

Επιπλέον:

• Επιτρέπεται εξέταση μαρτύρων και διαδίκων και μέσω τηλεδιάσκεψης.

• Παρέχεται δυνατότητα σχολιασμού των καταθέσεων εντός 8 ημερών.

• Το δικαστικό ένσημο πρέπει να κατατεθεί μέχρι την προθεσμία προσθήκης.

• Οι προθεσμίες δεσμεύουν και το ίδιο το δικαστήριο (άρθρο 144 §4).

Η αιτιολογική έκθεση υπογραμμίζει ότι ο στόχος είναι να εκκαθαρίζονται έγκαιρα τα ουσιαστικά ζητήματα και να μην φθάνουν σε συζήτηση υποθέσεις που εκ των προτέρων θα απορρίπτονταν.

5. Διαδικασία μικροδιαφορών

Η διαδικασία μικροδιαφορών αναμορφώνεται πλήρως (άρθρα 467–468).

• Το όριο αξίας αυξάνεται από 5.000 € σε 8.000 €.

• Υπάγονται και οι διαφορές του άρθρου 17.

• Νέα προθεσμιακή δομή:

  • Επίδοση αγωγής: 10 ημέρες.

  • Υπόμνημα & αποδεικτικά: 20 ημέρες.

  • Προσθήκη–αντίκρουση: 5 ημέρες.

  • Μετά την παρέλευση των προθεσμιών, η υπόθεση εγγράφεται αυτόματα στο πινάκιο.

Πρόκειται για διαδικασία «εξπρές».

6. Αναγκαστική εκτέλεση και ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί

Ο νόμος καθορίζει με σαφήνεια το πλαίσιο λειτουργίας των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών:

• Ωράρια: Τετάρτη–Πέμπτη–Παρασκευή, 10:00–12:00 και 14:00–16:00.

• Αυτόματες παρατάσεις 5 λεπτών για προσφορές στο τελευταίο λεπτό (με ανώτατο όριο μίας ώρας).

• Επανέρχεται η δυνατότητα ελεύθερης πώλησης του ακινήτου πριν τον πλειστηριασμό υπό προϋποθέσεις.

• Ενισχύονται οι υποχρεώσεις δημοσιότητας, με αναρτήσεις και στον e-ΕΦΚΑ.

Παράλληλα, τροποποιείται η προθεσμία για την κατάθεση της αίτησης αναστολής πριν από τον πλειστηριασμό: η αίτηση πρέπει πλέον να υποβάλλεται τουλάχιστον 15 ημέρες πριν από τη διενέργεια (αντί για 5 ημέρες που ίσχυε μέχρι σήμερα).

Επιπλέον, προβλέπεται ειδικά ότι στην περίπτωση ανακοπής κατά διαταγής πληρωμής (άρθρο 633 ΚΠολΔ), το δικαστήριο μπορεί να διατάξει αναστολή της εκτέλεσης της διαταγής μέχρι την εκδίκαση της ανακοπής, εφόσον πιθανολογείται ανεπανόρθωτη βλάβη.

Η αιτιολογική έκθεση σημειώνει ότι έτσι ενισχύεται η διαφάνεια και η ασφάλεια δικαίου και περιορίζονται αιφνιδιασμοί ή καταχρήσεις.

7. Ένδικα μέσα και αναιρετική διαδικασία

Ο Ν. 5221/2025 φέρνει ουσιαστικές τομές στη διαδικασία των ενδίκων μέσων:

• Τόπος άσκησης: Τα ένδικα μέσα (έφεση, αναίρεση, ανακοπή ερημοδικίας κ.λπ.) ασκούνται πλέον απευθείας στο δικαστήριο στο οποίο απευθύνονται (π.χ. η έφεση στο Εφετείο, η αναίρεση στον Άρειο Πάγο) και όχι στο δικαστήριο που εξέδωσε την προσβαλλόμενη απόφαση. Το ίδιο δικαστήριο είναι αρμόδιο και για τον προσδιορισμό της συζήτησης.

• Καταχρηστική προθεσμία: Η απώτατη προθεσμία για την άσκηση έφεσης ή αναίρεσης, όταν δεν έχει προηγηθεί επίδοση της απόφασης, μειώνεται από δύο (2) έτη σε ένα (1) έτος. Παράλληλα, θεσπίζεται εγγυημένο κατώτατο όριο: ακόμη και σε περίπτωση άμεσης επίδοσης, η προθεσμία δεν μπορεί να λήξει πριν περάσουν 60 ημέρες από τη δημοσίευση της απόφασης. Με τον τρόπο αυτό, αποτρέπονται καταχρηστικές επιδόσεις και ενισχύεται η ασφάλεια δικαίου.

• Αναιρετική διαδικασία:

  • Εισάγεται υποχρέωση υποβολής συνοπτικής έκθεσης εισηγητή, με την οποία εκτιμάται το παραδεκτό και το βάσιμο της αίτησης πριν από τη συζήτηση.

8. Διαταγή απόδοσης μισθίου – Νέες ρυθμίσεις και αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας

Η διαδικασία της διαταγής απόδοσης μισθίου αποκτά κεντρική θέση στις τροποποιήσεις του Ν. 5221/2025, καθώς αποτελεί ένα από τα πιο χρησιμοποιημένα ένδικα βοηθήματα στην πράξη για την προστασία του εκμισθωτή.

Οι βασικές παρεμβάσεις είναι οι εξής:

• Υποχρέωση πραγματικής επίδοσης:
  Δεν αρκεί πλέον μια τυπική επίδοση· απαιτείται να διασφαλίζεται ότι ο μισθωτής λαμβάνει γνώση της αίτησης. Για τον σκοπό αυτό, προβλέπεται και η δυνατότητα ηλεκτρονικής επίδοσης μέσω θυρίδας gov.gr, όπου αυτό είναι διαθέσιμο.

• Προθεσμίες:
  Οι προθεσμίες για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων κατά της διαταγής παραμένουν σύντομες και δεσμευτικές, πλήρως εναρμονισμένες με τη γενική κατεύθυνση επιτάχυνσης της πολιτικής δίκης.

• Αντιρρήσεις μισθωτή:
  Εισάγεται ενιαία διαδικασία εξέτασης αντιρρήσεων, η οποία συζητείται με ταχεία διαδικασία στο δικαστήριο. Έτσι αποφεύγονται οι καθυστερήσεις που μέχρι σήμερα συχνά προέκυπταν από παράλληλες διαδικασίες.

• Αιτιολογική έκθεση:
  Επισημαίνεται ότι μέχρι σήμερα υπήρχαν σημαντικά κενά στα ζητήματα επίδοσης και τυπικότητας, τα οποία οδηγούσαν σε καταχρηστικές αντιρρήσεις και σε μακροχρόνιες καθυστερήσεις. Οι νέες ρυθμίσεις επιχειρούν να κλείσουν αυτά τα κενά, διατηρώντας την ισορροπία μεταξύ των συμφερόντων εκμισθωτή και μισθωτή.

Οι Μεταβατικές διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας

Ο Ν. 5221/2025 προβλέπει συγκεκριμένες μεταβατικές ρυθμίσεις, ώστε η εφαρμογή του να γίνει σταδιακά και χωρίς ανατροπή εκκρεμών διαδικασιών:

1. Διαθήκες και κληρονομικές υποθέσεις

   • Για θανάτους που επήλθαν έως και την 31.10.2025, αρμόδια για τη δημοσίευση διαθηκών και την έκδοση πιστοποιητικών παραμένουν τα Πρωτοδικεία.

   • Για θανάτους που θα επέλθουν από 1.11.2025 και μετά, οι διαδικασίες αυτές διενεργούνται από συμβολαιογράφους.

   • Από 16.9.2026, με την πλήρη λειτουργία της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων, όλες οι δημοσιεύσεις και τα πιστοποιητικά θα εκδίδονται από συμβολαιογράφους, ανεξαρτήτως του χρόνου θανάτου.

2. Αγωγές και ένδικα μέσα

   • Οι νέες ρυθμίσεις για τα ένδικα μέσα και τις ειδικές διαδικασίες εφαρμόζονται σε αγωγές και κλήσεις που θα κατατεθούν από 1.1.2026 και εφεξής.

   • Για τις ήδη εκκρεμείς υποθέσεις εφαρμόζεται το προηγούμενο καθεστώς.

3. Διαταγές πληρωμής και απόδοσης μισθίου

   • Μέχρι και την 31.12.2025 εξακολουθούν να εκδίδονται από τον κατά τόπον αρμόδιο δικαστή.

   • Από 1.1.2026, αρμοδιότητα για την έκδοση αποκτούν οι δικηγόροι, όπως προβλέπεται από τις νέες διατάξεις.

4. Αναγκαστική εκτέλεση

   • Οι νέες ρυθμίσεις εφαρμόζονται για επιταγές εκτέλεσης που θα επιδοθούν από 1.1.2026 και μετά.

   • Για τις εκκρεμείς ανακοπές κατά εκτέλεσης με δικάσιμο μετά την 1.1.2026, προβλέπεται υποχρεωτικός επαναπροσδιορισμός μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας· διαφορετικά απορρίπτονται ως απαράδεκτες.

5. Καταργούμενες διατάξεις

   • Με την έναρξη ισχύος του νόμου καταργούνται διατάξεις που δεν συνάδουν με το νέο καθεστώς, όπως η έμμεση επίδοση μέσω Εισαγγελέα και ειδικές ρυθμίσεις για αναστολή εκτελεστότητας ή υποχρεωτική άσκηση αγωγής μετά από προσωρινή ρύθμιση (υπάρχει και η άποψη σύμφωνα με την οποία η κατάργηση των διατάξεων ισχύει από 1.1.2026). 

Αλλαγές Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας – Συμπέρασμα

Ο Ν. 5221/2025 σηματοδοτεί μια νέα εποχή για την πολιτική δίκη στην Ελλάδα. Οι αλλαγές καλύπτουν όλο το φάσμα: από τη δωσιδικία και τις επιδόσεις στην αλλοδαπή έως τη νέα προδικασία στη τακτική διαδικασία, τις μικροδιαφορές, τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς και τις μισθωτικές διαφορές.

Στην Papatriantafyllou & Thanasenari, παρακολουθούμε διαρκώς τις νομοθετικές εξελίξεις και προσαρμόζουμε τη στρατηγική εκπροσώπησης των εντολέων μας, ώστε να αξιοποιούνται πλήρως οι νέες δυνατότητες και να αποφεύγονται οι παγίδες που φέρνουν οι νέες διαδικασίες. Με εξειδίκευση στη δικαστηριακή πρακτική και τις επιχειρηματικές διαφορές, προσφέρουμε στους πελάτες μας στοχευμένες και αποτελεσματικές λύσεις, προσαρμοσμένες στις απαιτήσεις του νέου δικαστικού τοπίου.

Κανένα σημείο της παρούσας δημοσίευσης δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως νομική συμβουλή. Η παρούσα δημοσίευση είναι αναγκαστικά γενική. Συνεπώς, πριν από οποιαδήποτε ενέργεια με βάση την παρούσα δημοσίευση, πρέπει να υπάρχει επαγγελματική νομική συμβουλή.