Το έννομο συμφέρον και η τριτανακοπή: Νομική προστασία πέρα από τα όρια της δίκης
Το παρόν άρθρο βασίζεται στη δημοσίευση της δικηγόρου Έλλης Θανασενάρη, εταίρου της Papatriantafyllou & Thanasenari, στο νομικό περιοδικό Εφαρμογές Αστικού Δικαίου και Πολιτικής Δικονομίας (ΕΦΑΠΟΛΔ – Τεύχος 10/2025). Μέσα από τη θεωρητική και νομολογιακή επεξεργασία της έννοιας του εννόμου συμφέροντος και του στοιχείου της βλάβης, αναδεικνύεται ο ρόλος της τριτανακοπής ως θεσμικού εργαλείου προστασίας του τρίτου προσώπου που δεν μετείχε στη δίκη.
Τι είναι η τριτανακοπή και γιατί έχει σημασία;
Η τριτανακοπή αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό ένδικο βοήθημα στο ελληνικό δικονομικό δίκαιο, επιτρέποντας σε τρίτους – που δεν ήταν διάδικοι σε μια δίκη – να προσβάλουν μια δικαστική απόφαση, όταν αυτή προκαλεί ή απειλεί να προκαλέσει βλάβη στα έννομα συμφέροντά τους.
Η έννοια του εννόμου συμφέροντος: Ποιος μπορεί να προσφύγει;
Το έννομο συμφέρον αποτελεί βασική προϋπόθεση για την άσκηση της τριτανακοπής. Δεν αρκεί η γενική αντίθεση προς το περιεχόμενο της απόφασης· απαιτείται η ύπαρξη δικονομικής βλάβης – ή κινδύνου βλάβης – η οποία να απορρέει από τις έννομες συνέπειες που αναπτύσσει η απόφαση.
Άμεση, έμμεση και ενδεχόμενη βλάβη
Η βλάβη μπορεί να είναι:
Άμεση, όταν η απόφαση επηρεάζει απευθείας τα δικαιώματα του τρίτου.
Έμμεση, όταν η επιβάρυνση προκύπτει μέσω άλλων έννομων σχέσεων.
Ενδεχόμενη, όταν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να υποστεί ο τρίτος δυσμενή συνέπεια στο μέλλον.
Πότε δεν στοιχειοθετείται έννομο συμφέρον;
Ένα πρόσωπο δεν μπορεί να ασκήσει τριτανακοπή αν δεν υφίσταται βλάβη. Για παράδειγμα, ένας μέτοχος ανώνυμης εταιρίας δεν θεωρείται ότι έχει αυτοτελές έννομο συμφέρον να προσβάλει απόφαση που αφορά αποκλειστικά την εταιρία, εκτός αν αποδεικνύεται επέκταση ευθύνης στο πρόσωπό του.
Οι διατάξεις του ΚΠολΔ για την τριτανακοπή
Το άρθρο 586 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας προβλέπει δύο περιπτώσεις:
Παράγραφος 1: Όταν η απόφαση προκαλεί βλάβη ή κίνδυνο βλάβης στα συμφέροντα του τρίτου.
Παράγραφος 2: Όταν ο τρίτος δεσμεύεται από το δεδικασμένο, λόγω δόλου ή συμπαιγνίας των αρχικών διαδίκων.
Και στις δύο περιπτώσεις, ο τρίτος μπορεί να ζητήσει την ανενέργεια ή την εξαφάνιση της απόφασης.
Η σημασία της πρόσφατης επιστημονικής αρθρογραφίας
Η δημοσίευση της εταίρου μας Έλλης Θανασενάρη στο νομικό περιοδικό ΕΦΑΠΟΛΔ (10/2025) εστιάζει ειδικά στη σχέση βλάβης και εννόμου συμφέροντος, προσφέροντας μια σύγχρονη ερμηνευτική προσέγγιση με αναφορές σε θεωρία και νομολογία. Μέσα από την ανάλυση του ενδίκου βοηθήματος της τριτανακοπής, ενισχύεται η ανάγκη προστασίας των τρίτων προσώπων που θίγονται από αποφάσεις χωρίς να έχουν ακουστεί.
Συμπέρασμα: Η τριτανακοπή ως θεσμική εγγύηση δίκαιης δίκης
Η τριτανακοπή δεν είναι μόνο ένα τυπικό ένδικο βοήθημα. Είναι ένας κρίσιμος θεσμός για την πλήρη και δίκαιη απονομή της δικαιοσύνης, δίνοντας τη δυνατότητα στα θιγόμενα τρίτα πρόσωπα να ακουστούν, να υπερασπιστούν τα συμφέροντά τους και – όταν χρειάζεται – να ανατρέψουν αποφάσεις που τους επηρεάζουν χωρίς να συμμετείχαν στη δίκη.
Ολόκληρο το άρθρο της Έλλης Θανασενάρη στο στο Περιοδικό ΕΦΑΠΟΛΔ (10/2025, 945-954) βρίσκεται διαθέσιμο ΕΔΩ
Βλ. ενδ. άλλα άρθρα της Έλλης Θανασενάρη:
Κανένα σημείο της παρούσας δημοσίευσης δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως νομική συμβουλή. Η παρούσα δημοσίευση είναι αναγκαστικά γενική. Συνεπώς, πριν από οποιαδήποτε ενέργεια με βάση την παρούσα δημοσίευση, πρέπει να υπάρχει επαγγελματική νομική συμβουλή.